İnsandan önce cenazeleri gömen insansılar: Tartışma alevleniyor

Güney Afrika’daki “insanlığın beşiği” mağara sisteminde çalışan paleoantropolog Lee Berger ve ekibi, küçük beyinli bir tür olan Homo naledi’nin, modern insanlardan çok önce kültürel gömme ritüellerine sahip olduğunu bir kez daha savundu. 

HOMO NALEDİ’DEN TARİHİ İDDİA

Science Alert'in haberine göre Berger’in ekibine göre Homo naledi, 240 bin yıldan daha önce yaşamıştı. Oysa Homo sapiens ve Neandertallerin ölü gömme geleneğine ancak yaklaşık 120 bin yıl önce başladığı düşünülüyor. Bu da H. naledi’nin, insanlık tarihinin bilinen en eski “cenaze törenlerini” gerçekleştirmiş olabileceği anlamına geliyor. 

TARTIŞMALI BULGULAR

2015’te ilk kez duyurulan iddia, en az 15 bireyin fosilleşmiş kalıntılarının Johannesburg yakınlarındaki bir mağara sisteminde bulunmasına dayanıyordu. Mağara duvarlarındaki oyuklar ve kömür parçaları, kasıtlı bir gömme pratiğine işaret ediyordu. Ancak delillerin kesin olmaması, bilim dünyasında büyük tartışma yarattı.

2023’te yayımlanan ön raporlar, bazı bilim insanları tarafından “yetersiz” bulundu. Kömür parçalarının tarihlendirilmesinin net olmadığı, gömü çukurlarının belirginleşmediği, hatta duvarlardaki işaretlerin insan elinden çıkmamış olabileceği öne sürüldü. 2024’te yapılan ayrıntılı incelemeler de kanıtların ikna edici olmadığını savundu. 

YENİ YAYIN: DOĞAL SÜREÇLERLE AÇIKLANAMAZ

Berger ve ekibi, son hakemli makalelerinde eleştirileri yanıtladı. Araştırmaya göre, en az üç bölgede bulunan bedenler mağaraya ulaştıktan kısa süre sonra sedimanla kaplanmıştı. Bu durum, “bedenler düştü ve zamanla örtüldü” tezini geçersiz kılıyor.

Araştırmacılar makalelerinde, “Ne yerçekimi, ne sediman kayması, ne yavaş çökelme… Hiçbir doğal süreç H. naledi kalıntılarının bulunduğu pozisyonu açıklamıyor. Burada ilk kez Homo naledi’nin gömme sürecine bizzat katıldığı hipotezini ele aldık” ifadelerine yer verdi. 

BİLİMSEL ŞEFFAFLIK VURGUSU

Ekipten antropolog John Hawks, çalışmanın hakem değerlendirmeleri öncesinde bile açık yayımlanmasını eleştirenlere yanıt vererek, “Bilim şeffaf olmalı. Verilerimizi ve yorumlarımızı açıkça paylaşarak güvenilirliği artırıyoruz. Yeni fikirler, zorlu eleştirilerle gelişir” dedi.