Uzaydaki en kuvvetli patlamalardan biri gökbilimcileri şaşkına çevirdi

Üstelik bu olay, bilim insanlarının bugüne dek hiç görmediği bir şey yaptı: Patlama tekrarladı. Mevcut modellerle açıklanması zor olan bu durum, astrofizik dünyasında büyük bir şaşkınlık yarattı.

Science Alert'e göre University College Dublin’den astrofizikçi Antonio Martin-Carrillo, “Bu olay 50 yıllık GRB gözlemlerinde gördüğümüz hiçbir şeye benzemiyor. Gama ışını patlamaları genellikle tek seferliktir çünkü kaynağı bu yıkıcı patlamadan sağ çıkmaz. Ama bu olay hem tekrarlayan güçlü aktiviteler gösterdi hem de periyodik gibi görünüyordu ki bu, daha önce hiç görülmemişti” dedi.

Gama ışını patlamaları evrenin en şiddetli patlamaları olarak biliniyor. Birkaç saniyede Güneş’in tüm ömrü boyunca salacağı enerjiden daha fazlasını saçıyorlar. Genellikle iki mekanizma söz konusu: Büyük bir yıldızın çekirdeğinin çökerek kara deliğe dönüşmesi ya da iki nötron yıldızının çarpışarak birleşmesi.

Ancak GRB 250702B olarak adlandırılan bu olağandışı olay, NASA’nın Fermi teleskobu tarafından aynı gün içinde üç ayrı kez kaydedildi. Üstelik Einstein Probe adlı X-ışını teleskobu, patlamadan neredeyse bir gün önce aynı kaynaktan X-ışınlarının geldiğini göstermişti. İlk bakışta kaynağın Samanyolu’nda olduğu düşünülse de, Şili’deki Çok Büyük Teleskop (VLT) ve Hubble Uzay Teleskobu ile yapılan gözlemler bunun çok daha uzak bir galakside gerçekleştiğini ortaya koydu.

Üstelik bu galaksi de sıradışıydı: İki farklı bölgeye ayrılmış gibi görünen garip bir yapıya sahipti. Bu durum, gizemli patlamanın kökenine dair ipuçları barındırıyor olabilir. Araştırmacılara göre bu olağandışı doğum ya çok özel bir yıldızın farklı şekilde ölmesi ya da bir yıldızın bir kara delik tarafından parçalara ayrılmasıyla, yani “gelgit bozunma olayı” ile açıklanabilir. Dahası, eğer ikinci ihtimal doğruysa, uzun süredir aranan “orta kütleli kara delik” keşfedilmiş olabilir.

Martin-Carrillo, “Henüz kaynağın tam uzaklığını bilmiyoruz. Bu ölçüm yapıldığında, patlamanın ne kadar enerji açığa çıkardığını kesin olarak hesaplayabileceğiz. Ancak her iki ihtimal de bugüne kadar hiç görülmemiş bir keşif olurdu” diye konuştu. 

DÜNYA İÇİN ÖLÜMCÜL TEHDİT

Gama ışını patlamaları yalnızca gökbilimciler için değil, Dünya’daki yaşam için de büyük önem taşıyor. Eğer böyle bir patlama görece yakın bir mesafede gerçekleşirse, yeryüzüne ulaşan yoğun radyasyon katmanları parçalayarak ozonu yok edebilir. Bu da Güneş’ten gelen zararlı ultraviyole ışınlarının engellenmeden Dünya’ya ulaşmasına yol açarak, yaşamı birkaç ay içinde ortadan kaldırabilecek felaket senaryolarına kapı aralayabilir. Neyse ki, bugüne kadar kaydedilen tüm GRB’ler güvenli uzaklıklarda meydana geldi.