İki kara deliğin çarpışması ilk kez ölçüldü

2019’daki GW190412 olayını inceleyen gökbilimciler, çarpışmanın simetrik olmaması nedeniyle ortaya çıkan yeni kara deliğin saniyede 50 kilometreden (saatte 180 bin kilometre) fazla hızla “tekme” yediğini tespit etti.

Pennsylvania State University’den astrofizikçi Koustav Chandra, “Bu, astrofiziğin nadir fenomenlerinden biri. Milyarlarca ışık yılı ötedeki bir nesnenin 3 boyutlu hareketini yalnızca uzay-zamanın dalgalarından yeniden inşa ediyoruz. Yerçekimi dalgalarının neler yapabileceğinin olağanüstü bir gösterimi” dedi.

10 YILDA YÜZLERCE ÇARPIŞMA

İlk yerçekimi dalgası tespitinin üzerinden 10 yıl geçti. Bu süreçte LIGO, Virgo ve KAGRA dedektörleri yüzlerce kara delik çarpışmasını yakaladı. Yerçekimi dalgaları, iki kara delik birbirine yaklaşırken uzay-zamanın “havuzdaki dalgalar gibi” bükülmesiyle ortaya çıkıyor.

Çarpışma anında oluşan tek büyük dalga sayesinde, bilim insanları kara deliklerin kütlelerini, dönüş hızlarını ve birleşme sonrası oluşan tekil kara deliğin özelliklerini çözümleyebiliyor.

İspanya Santiago de Compostela Üniversitesi’nden astrofizikçi Juan Calderon-Bustillo, “Kara delik birleşmelerini bir orkestraya benzetebiliriz. Farklı konumlardaki gözlemciler farklı enstrümanların birleşimini duyar. Bu sayede sistemin etrafındaki konumumuzu da anlayabiliyoruz” diye anlattı.

KOZMİK TEKMENİN GÜCÜ

Böylesi şiddetli kozmik olayların en dikkat çekici sonuçlarından biri “natal tekme” olarak biliniyor. Eğer çarpışma dengesizse, ortaya çıkan kara delik büyük bir itki kazanıyor.

2019’daki olayda birleşen kara deliklerden biri Güneş’in 29,7 katı, diğeri ise yalnızca 8,4 katı kütleye sahipti. Bu asimetri sayesinde oluşan kara delik, hızla fırlatıldı. Bu hız, eğer birleşme bir küresel yıldız kümesi içinde gerçekleştiyse, kara deliğin kümeyi terk etmesine bile yetecek düzeyde.

Çin Hong Kong Üniversitesi’nden astrofizikçi Samson Leong, “Yoğun ortamlarda gerçekleşen kara delik birleşmeleri elektromanyetik işaretler yani parlamalar üretebilir. Geri tepmenin yönü Dünya’ya göre ölçüldüğünde, bu sinyallerin gerçekten kara delik birleşmesinden mi yoksa rastlantıdan mı kaynaklandığını ayırt edebileceğiz” dedi.

Bilim insanlarına göre bu yeni yöntem, kara delik birleşmelerini araştırmak için güçlü bir araç olacak.